29/8 einde van onze zwarte zee minitrip

na veel blauwe hemels, veel wachten, veel mondkapjes en in istanbul veel nederlandse turken, haalde vedat ons om 20:00 af van het vliegveld en zijn we veilig weer thuıs!

28/8 terug naar trabzon

eerst nog een uitgebreid ontbijt met meerdere eier gerechten zoals een gebakken eitje met sucuk, menemen (een soort roerei met groenten) en een laatste zwarte zee specialiteit : een pannekoek met kaas en peterselie. hond tobi bleef dichtbij ons in de buurt!

dan afscheid van yaşar en lia met de belofte dat we volgend jaar op onze boeking 50% korting zouden krijgen.

nog eens nagelezen hoe het nou precies met de laz zit. 

yaşar vindt de mensen van Trabzon en Rize geen echte laz, maar dat klopt toch niet. vanaf sinop (een flink stuk westelijk van Trabzon) tot nog in Georgie woonden de laz. ze waren eerst christenen en hadden hun eigen taal, die nog maar weinig gebruikt wordt, die verwant schijnt te zijn aan het baskisch! ook hun gebruiken lijken wat op die van de basken met liefde voor stieren vechten bv (zie de stier bij binnenkomst in artvin).

de laz zouden honderden jaren geleden vanuit de Caucasus naar dit gebied zijn getrokken en later in Turkije kennis gemaakt hebben met de islam, waarbij de bevolking van Trabzon en Rize kennelijk wat meer fervente aanhangers daarvan geworden zijn en wat meer zoals de arabieren willen leven...

tegenwoordig trekken de jonge mensen vaak weg om werk te zoeken en bevinden zich nu meer laz buiten dit gebied (Istanbul maar ook in Europa) dan aan de zwarte zee.

vaak hebben ze lichter gekleurd haar en een flinke haakneus!

terug naar Trabzon rijden van oost naar west langs de zwarte zee is een mooie rit, zeker bij mooi weer en een kalme blauwe zee rechts en de groene bergen links. we zagen in deze vandaag rustige zee zelfs hier en daar mensen zwemmen!

we deden nog een poging om lekkere laz börek in rize te vinden, maar die is jammergenoeg het hier vermelden niet waard! en rond 15:00 kwamen we aan bij een ander overnachtings plekje dan de vorige keer : de Alesha suites in yomra een plaats net ten O van Trabzon vlakbij het vliegveld dat ook aan de O kant van tranzon ligt.

het is een 10verdiepingen hoog modern gebouw met ruime suites, niet echt in een gezellige wandel omgeving, daarvoor moet je eerst de snelweg oversteken, maar verder wel zeer comfortabel.

27/8 rondom lazevi

ons pension lazevi is eigenlijk een klein museum. het is het door yaşar, een gepensioneerde leraar, gerestaureerde huis van zijn grootvader.

5 jaar geleden was het nog een vervallen huis dat als schuur gebruikt werd, maar langszaam aan heeft hij het eerst samen met zijn nu overleden vrouw gerepareerd en verbeterd met weer goed werkend sanitair en electra en het gevuld met allerlei oude objecten. het oude hout is niet vervangen door nieuw maar er is probeerd alles zoveel mogelijk in de oude stijl te laten.

in dit huis zijn 4 slaapkamers, en 1 woonkamer; ernaast is een nieuw huis door hem gebouwd waarin hij verschillende verdiepingen nu aan het bouwen en inrichten is, zodat er op den duur ruim voldoende plek is voor gasten en voor hun keuken en eetgedeelte met balkon, maar ook voor hemzelf en zijn kinderen en kleinkinderen als deze op vakantie bij hem voorbij komen. 

s’winters laat hij zich samen met zijn georgische huishoudster en hond en poes hier insneeuwen.

onder het huis is een enorme tuin met ook nog enkele huizen, af-en-toe bewoond door tijdelijke arbeiders en zijn tuin staat nu vol met hazelnoot en kiwi bomen, thee en nog wat ongeregelde andere dingen. dat is hij nu aan het veranderen door vlak onder zijn huis meer fruitbomen en een kleinschalige groentetuin te maken. al die grote projecten vragen weer arbeiders om alles te plukken en dat was bv dit jaar ook moeilijk, dus dan liever maar dingen kleinschalig voornamelijk voor eigen gebruik.

gisteravond hadden we een heel uitgebreide maaltijd met malse biefstuklapjes en een schotel met zalm en wat groenten en maisbrood erbij. veel te veel voor ons twee!

ons ontbijt bij prachtig weer (weer op het balkon met een formidabel uitzicht) was ook weer veel te veel, maar wel erg lief verzorgd.

vandaag reden we eerst via de voor ons ‘nieuwe’ weg naar fındıklı, dan langs de zwarte zee naar hopa (vol met wachtende vrachtautos want de grens met georgie is hier vlakbij) en dan weer zuidwaards langs rivieren en door canyons.

eerst langs een kleinere rivier en een smalle canyon met groene stijle hellingen en een aantal tunnels, waaronder de ruim 5km lange cankurtaran tunnel en dan vanaf borçka langs de çoruh, die veel breder is en waar de canyon er veel woester en kaler uitziet, naar artvin.

de eerste grote stuwdam die we vandaag zagen lag bij borçka

in artvin reden we een klein beetje rond en bekeken de stuwdam deriner met de electr. centrale die daar nog in aanbouw is en

we gingen langs bij villa da, het hotelletje dat we eigenlijk allemaal dit jaar zouden bezoeken en dat idd net zo leuk is en ook nieuw en van degelijk materiaal gebouwd, als wat ik vermoed had. we dronken er een kopje koffie en keken naar de snelstromende çoruh onder ons en voelden de wind aan ons trekken, die hier flinke vaart krijgt in de canyon. niet bang dus dat het te warm is want vandaag bij zo’n 30graden, was het daar prima uit te houden. het zwembadje lag er verlokkend bij, maar veel klanten zag ik er niet😢.

op de terugweg aten we in borçka een beetje van de streek specialiteit çağ kebap, een soort döner van lamsvlees dat aan een liggend spit gebraden wordt.

overal in de çoruh zagen we visbekkens, want sinds enkele jaren is hier met zalm-teelt begonnen. sinds een jaar is er voldoende dat we ze in onze provincie ookal kunnen kopen en wie weet is er de komende jaren wel voldoende om het ook te gaan exporteren.

wij vinden deze zalm erg lekker, hij is veel minder vet dan de hier verkrijgbare noorse zalm, het is dan misschien wel omega 3, maar wij vinden die behoorlijk machtig. het water waarin de visbekkens liggen is helder zoet bergwater dus dat zou een gezonde vis moeten opleveren!

de ‘nieuwe’ weg naar ons pension in tepecik köy oftewel zebelit, is minder avontuurlijk, maar altijd nog behoorlijk enerverend voor bv een onervaren europeaan : de laatste 2km gaan over een stijle slingerende weg net breed genoeg voor 1 auto en zonder vangrails of zoiets, maar het is een asfalt en betonnen goed verharde weg en vaak is goed vantevoren te zien of er van de andere kant iemand aankomt. maar... als we er dan zijn kunnen we toch weer gerust hehe ... uitademen.

vanavond eten we weer in ons pension (in het huis ernaast dan, want yaşar wil liever niet dat er in zijn lazevi gegeten wordt omdat hij bang is dat er dan misschien wel muizen zouden komen). het diner belooft nu minder maar nog specialer te worden met dingen met hamsi en veel kool (echte zwarte zee gerechten). en ja gelukkig de hoeveelheid was iets minder vanavond en geen rakı en wijn. erg leuk hamsi brood en hamsi spinazie.

we eten hier voor ons doen trouwens vrij vroeg (rond 18:30) dan is het nog net licht als we gaan eten; ik denk dat er ca. een uur verschil is met zonsop en zonsonder bij ons thuis!

26/8 van çamlıhemşin naar fındıklı

coşkun was vroeg wakker vandaag en had om 8uur het ontbijt al klaar; dus we waren al vroeg present! het was weer lekker weer vanochtend en na overhandigen van de sleutel, konden we op pad.

eerst terug noordwaards naar de zwarte zee langs de fırtına rivier met vele tientalle zipline stations en nu begrijpen we ook waar deze kennis vandaan komt, de mensen hebben hier altijd al met stalen kabels over flinke hoogtes en afstanden mensen en goederen vervoerd, dit is precies dezelfde techniek.

we gaan nog een keer langs het hanedan hotel met hun 2 zipline stations voor een kopje koffie en er komen ookal snel mensen die ze willen gebruiken en dat is leuk om naar te kijken. daarna gaan we verder eerst door ardeşen en daarna door arhavi.

het is alsof we in een heel ander gebied zijn gekomen (het hoort nu ook bij de provincie artvin) en volgens onze pension eigenaar is dit het echte laz gebied, zijn de mensen van rize en trabzon heel anders. hier zien we geen foto’s meer van mr e, ziet alles er veel moderner uit, zijn er veel minder hoofdoeken en zien we zelfs weleens meisjes met een short of mannen met een staartje. ooit hoorde dit gebied bij georgie en waren de mensen zelfs christenen. 

we gaan bij arhavi langs de rivier de çamlıca zuidwaards naar çifteköprü oftewel dubbelbrug, waar twee bruggen vlak bij elkaar een nieuw soort fotogeniek standje verzorgen. 

daarna gaan we op aanbeveling van de eigenaresse van het cafeetje daar verder naar yamaçköyü, waar zo’n aardig ethnografisch streekmuseumpje zou zijn... nou dat hebben we geweten! de weg ernaartoe was zo speciaal dat zelfs coşkun ervan geschrokken was. stijl omhoog, bochtig (veel haarspelden), door dichtbegroeid bos, net breed genoeg voor 1 auto en geen beveiliging tussen de weg en de afgrond. we waren blij dat we op de heenweg maar 1 langszaam rijdende auto tegenkwamen en dat er op de terugweg voor de helft een auto voor ons reed, want toen kwamen er meerdere tegenliggers.

coşkun haalde opgelucht adem toen we weer beneden waren. heen en terug was misschien maar een km of 15 maar toch ruim voldoende en niet voor herhaling vatbaar!

het museumpje was ingericht in de oude lagere school, waar nu geen kindertjes meer voor waren en gevuld met allerlei giften van de dorpelingen en aardig om te zijn maar klein en niet echt omverwerpend.

beneden en weer terug in arhavi vonden we voor de eerste keer op deze reis een modern koffiehuisje met een echte barista die heerlijke koffie voor ons klaar maakte met 1 stukje lekkere tiramisu voor ons tweeen.

daarna gingen we op weg naar ons pension voor vandaag en morgen het lazevi; we namen niet de gemakkelijkste weg ernaartoe (bleek later), die wel fraaie uitzichten bood, maar qua breedte en stijlte niet veel verschilde van de eerdere speciale weg van vandaag. dus toen we na een paar keer onderweg vragen het pension hadden gevonden, haalden we opgelucht adem en nog meer toen we hoorden dat er een veel eenvoudiger weg was als we de andere kant opgingen!

lang hebben we gebabbeld met de eigenaar, zijn georgische huishoudster, zijn zoon, schoondochter en kleindochter en ze hebben lekker te eten voor ons gemaakt en zelfs hebben we al een kleine wandeling door de 23 are grote tuin gemaakt waar ook bv rijen met kiwi bomen staan, en we zagen o.a. hazelnootbomen en theeplanten. maar morgen gaan we bij daglicht en hopelijk ook weer zonneschijn alles nog eens beter bekijken en fotograferen. nu eerst maar ff bijkomen van alle belevenissen van vandaag!

25/8 rond çamlıhemşin

we zitten nu in een royaal apartement op de derde verdieping van een gebouw op een heuvel boven de fırtına rivier in de wijk yağmurlu (regenachtig) van çamlıhemsin. een paar huizen verder zit een hotel dat een eigen brug over de fırtına rivier heeft gemaakt.

we zitten op een hoogte van 400m hier. aan de temperaturen is dat te merken, het weer is prachtig en overdag zelfs behoorlijk warm (haast 30 graden, denk ik) maar s'nachts daalt het enorm en wordt het behoorlijk koud (ca. 10 graden); met je bedovertrek is dat lastig, er ligt een dekbed op maar soms is dat veel te warm en dan later heb je het echt wel nodig...

eerst door het dorp çamlıhemşin met een standbeeld van een tulum (doedelzak) speler.

daarna gingen we vandaag naar de ayder yayla (is geen hoogvlakte maar meer het hoogste punt van een vallei), een prachtig stukje natuur met hoog oprijzende wanden met veelal dennebomen langs de fırtına rivier in de diepte met onderweg ook veel watervallen en boogvormige bruggetjes. Boven op 1400m aangekomen is het iets breder en daar kunnen overal allerlei groene bomen en watervallen bewonderd worden. 

het is alleen jammer dat er nog veel meer mensen dit moois willen bewonderen en daarom is langs het laatste gedeelte de weg helemaal gevuld met honderden hotelletjes en winkels. en er staat nog heel wat in de steigers… en vast geen andere plek om te wandelen als langs deze asfaltweg!

daarna gingen we langs şenyuva naar de zil kalesi. 

deze vallei is nog redelijk ongerept en daardoor erg mooi. weer langs een snel stromend riviertje en stijl hoog oprijzende bergen. 

we vroegen ons al af hoe de mensen bij die huizen hoog boven ons konden komen, en hier zagen we nog de oude zwarte zee methode :

een staalkabaal wordt gespannen met een ijzeren mand om goederen maar ook mensen naar boven te brengen. 

ook hier zagen we weer de rize kleuren groen/blauw.